سامانه جدید بانک مرکزی / پایان تمرکز تسهیلات در دست ذی‌نفعان خاص

بانک مرکزی با رونمایی از «سامانه روابط اشخاص»، گام تازه‌ای در مسیر نظارت هوشمند و برخط بر شبکه بانکی برداشت؛ سامانه‌ای که با هدف شفاف‌سازی روابط ذی‌نفعان و جلوگیری از تمرکز تسهیلات، قرار است به ابزاری کلیدی برای مهار مطالبات غیرجاری و ارتقای عدالت در نظام بانکی تبدیل شود.

به گزارش میربانکی، رشد مطالبات معوق و تمرکز تسهیلات بانکی نزد برخی ذی‌نفعان خاص، همواره یکی از چالش‌های اصلی نظام بانکی کشور بوده است. در همین راستا، بانک مرکزی با سیاست «نظارت هوشمند» طی دو سال گذشته کوشیده است سازوکارهای جدیدی برای کنترل جریان تسهیلات و شفافیت روابط مالی طراحی کند. تازه‌ترین گام در این مسیر، رونمایی از سامانه روابط اشخاص است؛ بستری که با اتصال به بانک‌های اطلاعاتی داخلی و سازمان‌های بیرونی، قرار است شبکه بانکی را در مسیر شفافیت، عدالت و کنترل ریسک قرار دهد.

در نخستین جلسه هیات عالی بانک مرکزی در سال جاری، «سامانه روابط اشخاص» به عنوان اولین سامانه متمرکز برای شناسایی و پایش برخط روابط میان اشخاص در حوزه تسهیلات و تعهدات، رسماً رونمایی شد.

محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، در این مراسم تأکید کرد: هدف اصلی از طراحی این سامانه، پیاده‌سازی نسخه‌ای نوین از نظارت هوشمند است که نه‌تنها بانک‌ها، بلکه سهامداران و ذی‌نفعان مرتبط را نیز در بر می‌گیرد. او گفت: «نظارت بانکی باید برخط و هوشمند باشد تا از انباشت ریسک و بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود.»

به گفته فرشاد محمدپور، معاون تنظیم‌گری و نظارت بانک مرکزی، این سامانه بر پایه آیین‌نامه‌های مختلف از جمله جلوگیری از انباشت مطالبات غیرجاری و مقررات مربوط به تسهیلات کلان طراحی شده و هدف آن تمرکززدایی در اعطای تسهیلات و تضمین دسترسی عادلانه‌تر بنگاه‌ها به منابع بانکی است.

یکی از ویژگی‌های شاخص این سامانه، یکپارچه‌سازی اطلاعات از سامانه‌های پیشین بانک مرکزی مانند «سمات»، «شاداب»، «مهتاب» و «نهاب» با داده‌های سازمان‌هایی همچون ثبت احوال، ثبت اسناد و بورس است. این اتصال گسترده به بانک اطلاعاتی ملی، به بانک مرکزی اجازه می‌دهد تا روابط سببی، نسبی، مدیریتی، مالکیتی و مالی افراد را شناسایی و به صورت برخط پایش کند.

وزیر اقتصاد، سید علی مدنی‌زاده نیز در این مراسم با ابراز امیدواری از کارکرد این سامانه گفت: «اگر امکان ارائه وب‌سرویس برخط فراهم شود، این سامانه می‌تواند در بخش‌های دیگر اقتصاد از جمله حوزه بیمه و تجارت نیز کاربردهای گسترده‌ای داشته باشد.»

نمایندگان مجلس، سازمان برنامه و بودجه و دستگاه قضایی نیز در این نشست، این پروژه را گامی اساسی برای افزایش شفافیت، عدالت در توزیع منابع و کاهش زمینه‌های فساد در شبکه بانکی توصیف کردند.

سامانه روابط اشخاص با سه ماژول «اشخاص مرتبط»، «مالک واحد» و «ذی‌نفع واحد» آغاز به کار کرده و قرار است به تدریج با ورود داده‌های جدید و پیوند با سایر پایگاه‌های اطلاعاتی کشور، به یکی از ابزارهای اصلی نظارت پیشینی و هوشمند بانک مرکزی بدل شود.