جزئیات دستورالعمل جدید تأسیس و فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه

بانک مرکزی با تدوین دستورالعمل جدید، گام تازه‌ای برای ساماندهی و قانونمند کردن فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه برداشت؛ بر اساس این دستورالعمل، صندوق‌های موجود دو سال فرصت دارند شرایط لازم را برای دریافت مجوز رسمی و ادامه فعالیت فراهم کنند.

به گزارش میربانکی، صندوق‌های قرض‌الحسنه به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم در تأمین مالی خرد و ترویج فرهنگ تعاون مالی در کشور شناخته می‌شوند. با این حال، نبود چارچوب‌های مشخص نظارتی و فعالیت‌های پراکنده بسیاری از این صندوق‌ها، همواره چالش‌هایی برای نظام پولی ایجاد کرده است. بانک مرکزی با تصویب «دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت، نظارت و انحلال صندوق‌های قرض‌الحسنه»، تلاش دارد این نهادها را در چارچوب قانون و تحت نظارت واحد قرار دهد تا هم از انحرافات احتمالی جلوگیری شود و هم زمینه توسعه اصولی آنها فراهم آید.

مهلت دو ساله برای صندوق‌های بدون مجوز

جواد باغبان، مدیرکل نظارت غیربانکی بانک مرکزی، در همایش صندوق‌های قرض‌الحسنه در شیراز اعلام کرد که صندوق‌های موجود مشمول، از تاریخ ابلاغ شیوه‌نامه دو سال فرصت دارند با تأمین سرمایه، ارائه تعهدنامه و برنامه زمان‌بندی مصوب هیئت‌مدیره و مدیرعامل پیشنهادی، نسبت به دریافت مجوز رسمی اقدام کنند.

اهداف دستورالعمل جدید

به گفته باغبان، این دستورالعمل با هدف اجرای ماده ۳۷ قانون بانک مرکزی و در راستای ساماندهی صندوق‌ها تهیه شده و هرگونه فعالیت بانکی یا مالی از جمله تأسیس شعبه، ارائه خدمات پرداخت و ثبت نهادهای مشابه، تنها با مجوز بانک مرکزی امکان‌پذیر خواهد بود.

وی افزود: شاخص‌هایی چون حداقل سرمایه لازم، سقف منابع نقدی و سپرده‌های قابل جذب، تعداد شعب مجاز و سقف تسهیلات پرداختی به هر شخص در این دستورالعمل به‌طور دقیق تعیین شده است. همچنین، برای صندوق‌های خرد و کوچک برخی الزامات غیرضروری مانند ارائه گواهی مهارت‌های بانکی یا محدودیت در انتخاب اعضای هیئت‌مدیره حذف شده تا روند فعالیت آنها ساده‌تر شود.

وضعیت فعلی صندوق‌ها

طبق آمار ارائه‌شده، تاکنون ۳۶۷۳ صندوق دارای شناسه ملی در کشور شناسایی شده‌اند:

۲۸۰۱ صندوق خرد

۶۴۷ صندوق کوچک

۲۲۱ صندوق متوسط

۴ صندوق بزرگ

از این میان، حدود ۱۸۱۸ صندوق به‌طور فعال در شبکه بانکی تراکنش دارند و سایر صندوق‌ها بیشتر در سطح محلی و تحت مدیریت اشخاص حقیقی اداره می‌شوند.

تقویت نظارت و برخورد با فعالیت‌های غیرمجاز

مدیرکل نظارت غیربانکی تأکید کرد که فرماندهی نیروی انتظامی موظف است بدون نیاز به دستور قضایی، فعالیت‌های غیرمجاز در این حوزه را متوقف کند. وی ساماندهی صندوق‌های بدون مجوز و تطبیق عملکرد آنها با قوانین جدید را نخستین گام برای مشروعیت‌بخشی و شفافیت مالی این بخش دانست.

او همچنین از تدوین چارچوب نظارت نوین با استفاده از ظرفیت بانک‌های قرض‌الحسنه، سازمان اقتصاد اسلامی و کانون‌های مرتبط خبر داد؛ طرحی که هم‌اکنون در مراحل نهایی تصویب در هیئت عالی بانک مرکزی قرار دارد.

پیوند با بانکداری اسلامی و فرهنگ قرض‌الحسنه

باغبان در ادامه به سالگرد تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا اشاره کرد و آن را نقطه آغاز بانکداری اسلامی در ایران دانست. او تأکید کرد که رویکرد جدید بانک مرکزی در حوزه صندوق‌ها، مبتنی بر گسترش سنت قرض‌الحسنه، توسعه مؤسسات مرتبط و تقویت فرهنگ وقف و حبس پول است.

این همایش با موضوع «ترویج فرهنگ قرض‌الحسنه» و با حضور نمایندگان مجلس، اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی و مدیران حوزه غیربانکی بانک مرکزی در شیراز برگزار شد.